1917: Het eerste bestuur van de eerste SI club in Nederland: club ’s Gravenhage.
V.l.n.r. zittend: mevr. Van Athen (accessoir), dr. Suzanne Noël (pres.Parijsche cl.), dr.v.d.Wijk (pres. Rotary Club), mevr.Wijnaendts Francken (pres.der club), signora Da Rios (afgev.Italië). staand: Mevr.dr.Ann Gilliath (afgev.Engeland), mevr.dr.Lulius van Goor (vice-pres.), mej.Knottenbelt (secr.) mej.mr.D.Elias (acc.), Mevr. Laman Trip (acc.), miss Gordon Holmes.
Blijmoedige Zusteren
Negentig jaar Soroptimisme in Nederland
In 2017 vieren we dat 90 jaar geleden, in 1927, de eerste Soroptimist Club werd opgericht in Nederland. Dit was in ’s Gravenhage, zes jaar nadat de eerste Soroptimist Club ontstond in Californië. Soroptimist Club ’s Gravenhage is er trots op dat zij op 10 juni de Inspirada mag organiseren. Vanzelfsprekend in hartje Den Haag. Er is gekozen voor een programma dat direct verband houdt met onze clubwaarden en de stad ’s Gravenhage: Vrouw, Vrede en Recht.
De dames die aan de wieg stonden van het Soroptimisme in Nederland waren stuk voor stuk bijzonder en vooruitstrevend. Het archief van de Soroptimist Club ’s Gravenhage biedt inzicht in wie er door de jaren heen lid waren, voor kortere of langere tijd. Zij waren werkzaam als jurist, arts, in de gezondheidszorg, in de politiek, als beeldend kunstenaar, (uitvoerend) musicus, actrice, in de wetenschap, in het onderwijs, en bij verschillende instellingen voor kunst en cultuur. In vroeger jaren was tevens geregeld dat de vrouw van de Haagse burgemeester (bijzonder) lid van de Soroptimisten was, evenals functionarissen aan het hof. Tot bekende Haagse Soroptimisten behoorden Welmoet Wynaendts Francken-Deyserinck, oprichtster van de Haagse club, dr Elisabeth Brugsma, arts en initiatiefneemster voor een flatgebouw als behuizing voor werkende vrouwen te Den Haag, en ook politica Marga Klompé. Zij hield in 1960 een voordracht voor de leden over een onderwerp dat momenteel weer actueel is, getiteld ‘Het Vluchtelingenprobleem.’
In dit jubileumjaar een korte schets van hoe en met wie het allemaal begon bij de oudste Soroptimist Club in Nederland: Soroptimist International Club ’s Gravenhage.
Hoe het begon
Journaliste Welmoet Wynaendts Francken-Deyserinck (1876-1956) leerde tijdens een werkbezoek aan Amerika het Soroptimisme kennen. Zij publiceerde er op 26 november 1927, de dag voor de oprichting, een artikel over in het Algemeen Handelsblad. Het was getiteld: ‘De Blijmoedige Zusteren’. Wynaendts Francken-Deyserinck beschreef hoe zij tijdens haar reis een Amerikaanse vrouw sprak over het Soroptimisme: ‘Dat ik in Nederland wél van de Rotarians had gehoord, maar niet van hun vrouwelijke evenbeelden, kon ze moeilijk verkroppen.’ ‘En ’t heeft me heel wat gekost om me te verzetten tegen de dwingende suggestie in ons land de ‘professionals’ te gaan bijeentrommelen. Maar als ik dan in Parijs kwam, moest ik er toch kennis mee maken, […]. Voor ’n Amerikaansche liggen Den Haag en Parijs zoowat naast de deur […].’
Eenmaal terug in Nederland ontving Wynaendts Francken-Deyserinck al snel een uitnodiging van de Soroptimist Club Parijs. ‘Diner du 17 Mai Soroptimist Club 8 rue Jean Goujon 8 heure. Invitée de la Présidente Madame le Docteur A. Noël.’ Met deze uitnodiging van de bekende arts (plastisch chirurg) Madame dr. Noël op zak, vertrok Welmoet Wynaendts Francken-Deyserinck in het voorjaar van 1927 naar Parijs. ‘Het was een mooie, warme Mei-avond dat ik van het quatier Latin, waar ik bij vrienden logeerde, een der bussen nam die me in ’n twintig minuten naar den ingang van de Rue Jean Goujon bracht, waar in het restaurant van dien naam, de vrouwelijke Rotarians haar samenkomsten hebben. In een bescheiden gemeubileerd vertrek kwam men bijeen en het werd den gasten al heel makkelijk gemaakt, aangezien alle leden een groot geelzijden lint droegen, waarop naam en qualiteit.
En zie nauw was ik aan een der vice-presidenten voorgesteld of daar klonken al namen van wederzijdsche Nederlandsche bekenden en vrienden, namen die klonken als een klok en waardoor je je dadelijk ‘thuis’ voelde. Ook verder gaat de kennismaking ongedwongen en makkelijk.’ De ontmoeting zette haar aan het denken en Wynaendts Francken-Deyserinck stemde in een Nederlandse Soroptimist Club te gaan organiseren. Zij vond dit belangrijk omdat ‘[…] er niet genoeg gearbeid kan worden aan het net van draden, dat internationaal gespannen moet worden tussen alle mogelijke groepen, willen we ooit den wereldvrede naderen.’
Blijmoedige zusters
Later dat jaar is de eerste Soroptimist Club in Nederland een feit. De Haagsche Courant kondigde op 25 november 1927 aan: ‘Op zondag 27 dezer zal in den huize Anjema alhier de inaugureele lunch plaats hebben van de eerste Nederlandsche Club van beroepsvrouwen, welke club de provincies Zuid-Holland en Utrecht omvat. Een tweede club Noord-Holland is in voorbereiding. De voorzitster van de Parijsche club zal de akte van erkenning […] komen overhandigen, waardoor de club deel zal uitmaken van de Internationale Federatie van Soroptimist Clubs, welke op gelijke leest geschoeid zijn als de Rotaryclubs.’
De Nederlandse Soroptimisten kozen er voor de naam uit te leggen als ‘blijmoedige zusters’, net als de Parijse Soroptimisten dat doen, volgens Wynaendst Francken-Deyserinck. ‘Soroptimist is een woord van Amerikaanschen oorsprong, door Mr Morrow, den oprichter van de Amerikaansche Rotary-beweging in de vrouwenwereld samengesteld uit de woorden ‘sorores’, dat betekent zusters, en ‘optimae’ wat de beste beteekent. De Nederlandsche Soroptimist Club zal echter voor het woord ‘optimae’ dat een Latijnsche overzetting is van het Fransche woord optimist, de blijmoedige lezen, zoodat we de Soroptimist Club in goed Hollandsch de club van blijmoedige zusters zouden kunnen noemen, in de beteekenis van een vereeniging van arbeidende vrouwen, die alle met blijmoedigheid haar taak vervullen.’
Een net van draden
Welmoet Wynaendts Francken-Dyserinck werd de eerste presidente van de Soroptimist Club in Nederland. In het Algemeen Handelsblad van 28 november 1927 kondigden de Soroptimsten aan: ‘De bijeenkomsten van de club worden iederen tweeden Zondag van de maand gehouden tusschen 12 en 16 uur in restaurant Anjema op de Lange Vijverberg, waar tevens door de leden gezamenlijk de lunch gebruikt wordt. Waar reeds stemmen zijn opgegaan dat de Soroptimist Club niet anders zou zijn dan een troepje zich vervelende Haagsche dames, die blijkbaar niets anders en nuttigers te doen hebben dan met elkaar te lunchen, voelen we ons verplicht hierbij artikel 16 en artikel 17 van het Huishoudelijk Reglement te vermelden’, waarbij zij verwezen naar enkele taken en afspraken die daarin waren vastgelegd.
Naast Welmoet Wynaendts Francken-Deyserinck bestond het eerste bestuur uit de dames dr. M.E. Lulius van Goor, A. Verhagen, C.P. Knottenbelt, Th.J.E. van Aken, jkvr. dr. B. Elias en W.J. Laman Trip-Nolen. Enkele andere leden van de beginjaren waren: Clasina Kluyver (lid sinds 1927), tijdens de Eerste Wereldoorlog lid van de ‘Nederlandse Anti-Oorlog Raad; dr J.S.A.M. Knoop (1927); vrouwenarts, Marie Muntendam-Isebree Moens (1927), tandarts; ir. Catharina Pontier (1927), hoofdingenieur bij de Octrooiraad; jkvr. Jacoba Repelaer van Driel (1927), concertzangeres; Gerharda Rueb (1927), beeldhouwster; dr E. M.A. Timmer (1927), conservator aan de Koninklijke Bibliotheek; Christina Reerink (1928), t.b.c. huisbezoekster; dr Laurine Bolle (1929), huisarts; Johanna Berhardina Midderigh-Bokhorst (1930), illustrator en actief lid van de Reformbeweging; Willemien Wiardi Beckmann (1932), predikante. Samen stonden zij aan de wieg van het Soroptimisme in Nederland. De wereldvrede die Welmoet Wynaendts Francken-Deyserinck nastreefde is nog niet bereikt, maar deze ‘blijmoedige zusteren’ zorgden wel degelijk voor ‘een net van draden’, dat in de 90 jaar dat het Soroptimisme in Nederland bestaat, steeds wijder en krachtiger werd gesponnen.
Artikel is geschreven door: Madelief Hohé, lid Soroptimist International Club ‘s Gravenhage
Bronnen:
Archief Soroptimist International Club ‘s GravenhageKranten via www.kb.nl